ارتودنسی دندان (Orthodontics ) یکی از رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است ، ارتودنسی یکی از مهمترین رشته‌های تخصصی دندانپزشکی است . همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی می‌باشد ، کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندان هاست .
این امر می‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندان ها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد.
خدمات ارتودنسی دندان جهت ایجاد طرح لبخند زیبا از طریق هماهنگ کردن و ردیف کردن دندان ها، لب ها ، و فک ها با یکدیگر و قرار دادن آنها در موقعیت صحیح انجام می شود . به این ترتیب دندان ها عملکرد بهتر داشته ، تمیز کردن آنها ساده تر است و به احتمال زیاد برای تمام طول زندگی فرد باقی می مانند .
فقط دندانپزشک ( Dentist ) یا متخصص ارتودنسی ( Orthodontist ) می توانند نیاز شما به استفاده از خدمات ارتودنسی دندان را تعیین کنند . در این حالت با استفاده از روش های تشخیص شامل دریافت سابقه کامل درمانی و سلامت دندان ، معاینه کلینیکی ، مدل های گچی ساخته شده از دندان ها ، و نیز عکس برداری رادیولوژی مخصوص از دندان ها، متخصص ارتودنسی دندان یا دندانپزشک می تواند درباره نیاز شما به استفاده از این خدمات تصمیم گیری کرده و در صورت نیاز از یک برنامه درمانی مناسب برای شما استفاده نماید .
درمان ارتودنسی
بسته به شدت ناهنجاری‌های دندانی شما، دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی ممکن است یک یا چند مورد از روش‌های درمانی زیر را برای رفع ناهنجاری‌های دندانی توصیه کند :
- براکت
- هدگیر
- دستگاه‌های ارتودنسی متحرک
- نگه‌دارنده‌ی ارتودنسی یا ریتینر
- جراحی دهان
براکت ارتودنسی
رایج‌ترین روش ارتودنسی مورد استفاده‌ی دندانپزشک ها و متخصصین ارتودنسی ، براکت می‌باشد.
استفاده از براکت چگونه است ؟
به منظور اعمال این روش ، دندانپزشک شما براکت هایی را بر روی هر دندان چسبانده و آنها را به یکدیگر سیم‌کشی می‌کند. این سیم‌کشی‌ها به وسیله‌ی گیره‌های لاستیکی یا سیمی در محل خود ثابت می‌شوند .
ممکن است در اوایل استفاده از براکت ، مقداری احساس ناراحتی داشته باشید . مدت زمان کوتاهی طول می‌کشد تا به این وسیله عادت کرده و دیگر در لب‌ها و دهان خود احساس ناراحتی نکنید . در صورت ایجاد مشکل ، می‌توان از موم‌های مخصوصی بر روی براکت استفاده کرد . به منظور راحتی بیشتر به هنگام غذا خوردن پس از سیم‌کشی دندان ها، استفاده از غذاهای نرم توصیه می‌شود.
مراقبت از براکت ارتودنسی
در صورت استفاده از براکت ، از جویدن غذاهای سخت مانند انواع مغز و یا یخ خودداری کنید . انتهای مداد یا خودکار خود را نخورید. و همچنین از خوردن مواد چسبنده مانند تافی و یا جویدن آدامس دوری کنید چرا که این کار می‌تواند براکتها را شل کرده، سیم‌کشی‌ها را به‌هم ریخته و حتی براکتها را از روی دندان‌ها بکند . در صورت وقوع هر یک از این اتفاقات ، شما باید براکت ارتودنسی خود را برای تعمیر نزد دندانپزشک و یا متخصص ارتودنسی ببرید .
اگر قسمت‌های لاستیکی و یا گیره‌های براکت کنده شوند، می‌توانید آنها را با استفاده از یک موچین یا انبرک در جای خود قرار دهید . اگر تکه‌ای از سیم براکت بیرون زده و دهان شما را اذیت می‌کند ، می‌توانید با استفاده از پاک‌کن انتهای یک مداد به آرامی انتهای آن را خم کرده و یا با استفاده از ناخن‌گیر ، سر آن را بچینید . در صورت بروز هر مشکلی ، در اولین فرصت با دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی خود تماس گرفته و براکت خود را به آنها نشان دهید . مشکلات رفع نشده می‌توانند موجب طولانی‌تر شدن روند درمان گردند .
انواع براکت های ارتودنسی دندان
براکت های فلزی سنتی :
احتمالاً اولین تصوری که شما از افراد دارای براکت در ذهن خود دارید، همین گزینه است : براکت‌های کوچک فلزی که در جلوی دندان‌ها بسته‌شده‌اند و سیم‌های فلزی که این براکت ها را به یکدیگر متصل کرده و در پشت آخرین دندان آسیا محکم شده‌اند.
ارتودنسی نامرئی:
به جای استفاده از براکت های فلزی می‌توانید از انواع نامرئی آنها که از جنس سرامیک ، پلاستیک و یا ترکیبی از هر دو ساخته می‌شوند استفاده کنید . این براکت ها به سختی قابل مشاهده بوده و تنها سیم نازک رد شده از درون آن‌هاست که به خوبی دیده می‌شود . البته این براکت ها راحت‌تر از انواع فلزی آنها می‌شکنند.
قالب‌های نامرئی:
این روش به عنوان جایگزینی براش روش ذکر شده در بالا مورد استفاده بوده روشی دائمی نیست . در این روش ، قالب‌های پلاستیکی شفافی را بر روی دندان‌ها قرار داده که می‌توان آنها را برداشت . هرکدام از این قالب‌های به هم چسبیده، دندان‌های شما را کمی جابجا می‌کنند تا در موقعیت مناسب قرار بگیرد. این پلاک‌ها با استفاده از برنامه‌های کامپیوتری مخصوصی طراحی می‌شوند که مدلی مجازی از آرایش دندان های شما را ارائه می‌کند .
براکت‌های لینگوال:
این نوع از ارتودنسی ، منحصر به فرد و نامحسوس است . این براکت بر روی دیواره‌ی پشتی دندان‌ها قرار داده می‌شوند. در کلینیک دندانپزشکی پارک وی ، ما از ارتودنسی‌های نامحسوس استفاده می‌کنیم . این وسایل 100 درصد با آرایش دندان‌های شما مطابقت داشته و راحتی و کارایی آنها در حد عالی است .
هدگیر ارتودنسی
در این روش از وسیله‌ای استفاده می‌شود که در دور سر و گردن قرار می‌گیرد . این وسیله مسیر حرکت دندان و فک را در افراد در حال رشد اصلاح می‌کند . انواع مختلفی از هدگیرها وجود دارند و ممکن است در هر دوره‌ای از روند درمانی ارتودنسی مورد استفاده قرار گیرند. دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی به شما خواهد گفت که چگونه هدگیر خود را کار گذاشته و روزانه چه مدت‌زمانی باید از آن استفاده کنید. در اکثر موارد، هدگیر در طول عصر و شب مورد استفاده قرار می‌گیرد .
دستگاه ارتودنسی متحرک
با اینکه دستگاه ارتودنسی متحرک دقت براکت ها را ندارند ، می‌توانند برای حرکت دادن یک دندان و یا گروهی از دندان‌ها مورد استفاده قرار گیرند . این وسایل توسط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی کار گذاشته می‌شوند . می‌توان از ابزارهای ارتودنسی متحرک قبل از آماده شدن براکت ها و یا به همراه براکت ها استفاده کرد . این وسایل به تنهایی نیز برای رفع برخی از مشکلات کاربرد دارند .
نگه‌دارنده‌های ارتودنسی یا ریتینر
زمانی‌که براکتها از روی دندان‌های شما برداشته شدند ، از یک نگه‌دارنده برای حفظ حالت دندان‌های شما استفاده می‌شود . ریتینرها انواع ثابت ( چسبیده به دندان ) و یا متحرک دارند . استفاده از آنها ممکن است به صورت شبانه‌روزی و یا چند ساعت در روز باشد .
عمل جراحی دهان
در صورت بهم فشردگی دندان ها و یا قرار گرفتن یک دندان در یک موقعیت بسیار نامناسب ، ممکن است کشیدن دندان ها ضروری باشد . عمل جراحی فک ( جراحی ارتوگناتیک ) زمانی که تفاوت فاحشی در اندازه و موقعیت فک‌های بالا و پایین وجود داشته باشد ضروری است . اگر متخصص ارتودنسی تشخیص دهد که شما به عمل جراحی فک نیاز دارید، شما را به یک جراح فک و صورت ( Maxillofacial surgery ) ارجاع خواهد داد .
درد در مراحل درمان ارتودنسی
درد ناشی از بریس‌های ارتودنسی معمولاً از همان زمانی که این بریس‌ها برای اولین بار نصب می‌شوند ، شروع نمی‌شود. فرایند نصب بریس‌های ارتودنسی دندان نیز به خودی خود لزوماً درد و ناراحتی به همراه ندارد ، هر چند ممکن است بعضی از افراد به شما بگویند که نصب بریس‌ها کار طولانی و آزاردهنده‌ای است . با این حال معمولاً درد و ناراحتی ناشی از نصب بریس‌ها مدت زیادی طول نمی‌کشد و به فاصله کوتاهی بعد از آنکه این لوازم در جای خود قرار داده شد ، درد آن برطرف می‌شود.
البته یک واقعیت را نباید فراموش کرد و آن اینکه در روش ارتودنسی دندان تلاش مي‌شود تا دندان‌های شما در خلاف جهت قبلی رشد خود حرکت داده شوند و مسلماً این کار می‌تواند کمی درد به دنبال داشته باشد . اما حرکت دندان‌ها بسیار به آرامی و ملایمت انجام می‌شود و این گونه نیست که دندان‌های شما يک‌دفعه از یک جا به جای دیگر منتقل شوند و درد شديدي ايجاد کنند. دقت کنید که معمولاً عوامل دیگری غیر از حرکت خود دندان است که می‌تواند باعث بروز درد و ناراحتی برای شما شود .